Blauwe Kamer 1/2020

DOSSIER OVER DE ONDERGROND

MET GASTHOOFDREDACTEUREN PETRA BLAISSE, JANA CREPON EN AURA LUZ MELIS

In de ondergrond liggen tal van mogelijkheden om de bovengrondse vraagstukken van vandaag op te lossen. Anders gezegd: zonder de bodem wordt het heel lastig om urgente opgaven – verdichting, veenweiden, klimaat, energietransitie, mobiliteit, biodiversiteit – van antwoorden te voorzien. Gasthoofdredacteuren Petra Blaisse, Aura Luz  Melis en Jana Crepon van bureau InsideOutside zijn altijd gefascineerd geweest door de ondergrond. Crepon zegt hierover: ‘We hebben de daken verovert, maar met de problematiek die verdichtende steden met zich meebrengen moeten we ook naar beneden kijken.’ Blaisse voegt daar aan toe: ‘Landschaps-architecten zijn als “tuinmannen”, maar ze hebben amper nog kennis van de bodem en wat daarin nodig is om zaken bovengronds te laten groeien en te functioneren. Met dit dossier willen Blaisse, Crepon en Luz het ondergrondse op de agenda zetten.

Ze onderscheiden twee verhaallijnen die voor de bodem van belang zijn. Enerzijds de   technische en infrastructurele kant, zoals nieuwe bouwwerken voor wonen en werken, landbouw en verblijven, infrastructuur voor waterberging, vervoer en energiewinning, en opslag, logistiek, kabels en leidingen. Anderzijds de biologie van de bodem, het bodemleven, de samenstelling van gronden – cruciaal voor het plantenleven, de voedselproductie, natuurontwikkeling en landschapsherstel. De hamvraag is hoe beide kanten verenigd kunnen worden.

Naast een door de gasthoofdredacteuren geschreven inleiding op het onderwerp, gaat journalist JaapJan Berg op zoek naar hoe steden ontwerpen met de bodem. Hij gaat onder meer in gesprek met Joyce van den Berg van de gemeente Amsterdam en onderzoeker Fransje Hooimeijer van de TU Delft.

Petra Blaisse gaat in gesprek met de Groningse bioloog Jeroen Onrust over het belang van bodemleven - en de bijzondere rol die regenwormen daarin spelen. Jana Crepon spreekt met de Amerikaanse landschapsarchitect Leena Cho en Janna Bystrykh van OMA-AMO over de dooi van de permafrost in arctische gebieden. Verder fraaie pentekeningen van boomwortels uit de Wurzelatlas, inspirerend studentenwerk en nog veel meer.

EN VERDER...

OVERTOERISME EN DE EUROPESE STAD

Stedenbouwkundige Paul Kurstjens gaat op zoek naar ruimtelijke oplossingen voor 'overtoerisme' in steden. Voor onder andere Bordeaux, Amsterdam en Bilbao onderzocht hij op welke wijze de rivier als een ‘drukventiel’ uitkomst biedt voor het overvloedige toerisme. Een vorm van ruimtelijke spreiding, maar dan in de stad zelf, dichtbij de drukste plekken.

INTERVIEW MET MAIKE VAN STIPHOUT

Hoofdredacteur Mark Hendriks gaat in gesprek met landschapsarchitect Maike van Stiphout en haar missie om de boodschap van natuurinclusief ontwerpen wijd te verbreiden. 

DE PROJECTEN

Redacteur Hester van Gent gaat naar Moerdijk, het kleine dorpje in de schaduw van het gelijknamige industrieterrein dat onlangs zijn dorpshart vernieuwde. En in Maastricht is jarenlang gewerkt aan Belvedere, de herontwikkeling van een gebied van industrie, oude vestingwerken en bijzondere natuur. Auteur Peter Paul Witsen bekijkt wat daar van terecht is gekomen.